معادن طلا در ایران، یکی از مهم ترین منابع معدنی می باشند. این معادن، در مناطق مختلفی از ایران، همچون استان های آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، فارس، زنجان و… قرار دارند. این ماده معدنی، به سبب مقیاس و کیفیت بالا، نقشی اساسی در اقتصاد کشور دارند.
بر اساس آمار های اعلام شده توسط سازمان زمین شناسی و اکتشاف مواد معدنی، در کشور ایران 32 معدن فلز مذکور قرار دارد که از این تعداد 21 معدن فعال و 9 معدن غیر فعال هستند و 2 معدن در حال آماده سازی و مجهز شدن میباشند.
بیشتر و بزرگترین معادن سنگ طلا، در استان های طلاخیز قرار دارند که اسامی این استان ها عبارتند از:
1. آذربایجان غربی 5. کردستان
2. آذربایجان شرقی 6. زنجان
3. خراسان رضوی 7. سمنان
4. خراسان جنوبی 8. سیستان و بلوچستان
در زیر به معادن طلای ایران اشاره ی کوتاهی شده است.
این معدن در 270 کیلومتری جنوب غربی تهران و در 10 کیلومتری شمال – شمال غربی روستای موته، بین شهرستان دلیجان و میمه در یک رشته کوه تقریبا پست واقع شده است. طبق محاسبات صورت گرفته، ارتفاع منطقه از سطح دریا، 1900 تا تقریبا 2300 متر میباشد.
زمین شناسان، تشکیلات این منطقه را متعلق به زمان پره کامبرین دانسته اند و آن را یک سری ولکانوسدیمنتری توصیف کرده اند که از سنگ های متامورفیک حاصل از دگرگونی سنگ های ولکانیک اسید و اسیدی تا متوسط تشکیل شده اند و تحت یک متامورفیسم پیشرو، از درجه خفیف تا متوسط و تا حدی درجه شدید دگرگونی عمومی قرار گرفته اند.
در این منطقه میتوان، سری رخساره شیست های سبز را به صورت نوارهایی با رنگ های مختلف مشاهده کرد. در درون این سری، در امتداد شیستوزیته به خصوص در داخل درزها و شکاف های این سنگ ها، به وضوح میتوان کانی های پیریت، و کالکوپیریت حاوی طلا را مشاهده کرد.
طبق مطالعات زمین شناسی، در حدود 2 میلیون تن سنگ طلا در این معدن وجود دارد که در صورت استفاده از تکنولوژی های پیشرفته سالیانه 500-400 کیلوگرم طلا از این معدن استخراج خواهد شد.
این معدن در 40 کیلومتری جنوب غربی اراک قرار دارد و یکی از بزرگترین معادن طلای ایران است. برآورد شده است که این کانسار، دارای مساحت افقی 25کیلومترمربع بوده که در حدود 5/1 این مقدار را گرانیت و 5/4 را آبرفت تشکیل داده است.
میکروگرانیت آلتره، طبق تحقیقات زمین شناسی سنگ مادر این کانسار است که به صورت رگه هایی با ضخامت حدود 20 متر در کوه شیرمزد ( گرانیتی ) و اطراف آن وجود دارد. در واقع این سنگ، دارای ذرات ریز طلا است که در بین بلورهای سریسیت قرار گرفته است.
بر اساس یک تحقیق زمین شناسی، گفته می شود که سنگ مادر طلا در این کانسار، تحت تاثیر محلول های هیدروترمال قرار گرفته است و این احتمال می رود که این محلول ها، حاوی طلا بوده اند که این ذرات را در میان بلورهای سریسیت قرار داده اند.
در این ناحیه قابل ذکر است که، طلا علاوه بر سنگ مادر، در دیگر نواحی مثل، آبرفت های جوان و دره ها و همچنین نهشته های رودخانه نیز بافت میشود.
طبق شواهد یافت شده از این نواحی، گفته میشود هر زمان که سیلابی صورت می گیرد مناطق یاد شده آن چنان غنی میشوند که در آنها استخراج صورت میگیرد. منطقه دره بله، منطقه پرمه، عروسونه، نهشته های دره بله و مهدیخانی، دره حاج عبدالرضا، دره میرزایی و اسماعیل از جمله این نواحی هستند.
یکی از بزرگترین معادن طلا ایران، معدن زرشوران تکاب است که در شمال- شمال شرقی روستای زرشوران، واقع در 35 کیلومتری شمال شهرستان تکاب قرار دارد. گفته میشود که فعالیت های معدنکاری در این معدن، به دوره ی سامانیان برمیگردد و قدیمی ترین معدن ایران شناخته می شود.
این معدن به دوره ی سامانیان برمیگردد. شخصی به نام ابودلف سیاح مراکشی، در زمان سامانیان، از یک معدن به نام شیز که در نزدیکی تخت سلیمان تکاب قرار داشته است و تصور میشود که همان معدن زرشوران تکاب است، که در خاطرات خود نام برده است.
میثر ابن محلل، از یک شهر به نام شیز که دارای دیوارهایی قطور است و یک دریاچه در میان آن واقع است نام میبرد. ( این مشخصات مربوط به تخت سلیمان امروزی است. )
زمین شناسی این کانسار نشان میدهد که، این منطقه از سنگ های دگرگونی قدیمی و سنگ های رسوبی پوشیده شده است. سری سنگ های قدیمی در محدوده کانسار مربوطه، شامل شیست های سبز، آمفیبولیت و سرپانتینیت همراه با لایه هایی از خاکسترهای آتشفشانی سیلیسی و کربنات های آهکی است.
طبق گزارش زمین شناسی در داخل تونل های استخراجی این معدن، آب سیاه رنگی به بیرون رانده میشود. علت این رنگ سیاه چیست؟ دو احتمال وجود دارد:
1. وجود پیریت و مارکازیت بسیار ریز در داخل سنگ و دگرسانی منطقه
2. وجود کربن آزاد
این کوه در 92 کیلومتری جنوب شرق دامغان قرار دارد. این کوه، دارای یک توده آتشفشانی 3*3 کیلومتری قدیمی که شامل سنگ های خروجی گرانیت و میکروگرانیت بوده و بر اثر دگرسانی این سنگ ها، آبرفت منطقه شمالی این کوه به وجود آمده اند که دارای طلا هستند.
